İstanbul Tarihce

Tarihçe [değiştir]Ana madde: İstanbul'un tarihi
“ Eğer dünya tek bir ülke olsaydı, başkenti İstanbul olurdu. ”
—Napolyon Bonapart[2]

Her ne kadar 300.000 yıldan bu yana Dünya 3 kez Buzul Çağı geçirip, toprak kütlesi yer değiştirse de; Küçükçekmece'deki Yarımburgaz mağarasında Neolitik ve Kaltolitik insanlara değin izler bulunmuştur. Dudullu'da Alt Paleolitik Çağ, Ağaçlı'da Orta Paleolitik Çağ ve Üst Paleolitik Çağ'da kullanılan aletlere rastlanılmıştır. Ancak, Dünya'nın herhangi bir yerinde bu çağlara değin izlere rastlanabilir. Yaşadığımız son buzul çağı sonrasındaki izler M.Ö. 5000 yıllarına aittir.M.Ö. 5500 yıllarına ait fikirtepe yazıtlarının bulunması ile kalkolitik çağda da başkent olduğu tespit edilmiştir.

İstanbul'un kent tarihini 4 ana başlıkta toplayabiliriz. Bunlar; İstanbul'un isminin Byzantium olduğu ikinci yerleşim dönemleri, Konstantin tarafından kurulan Bizans İmparatorluğu'ndaki Konstantinopolis dönemi, Osmanlı İmparatorluğu dönemi ve Cumhuriyet sonrası dönemi. İstanbul, Roma İmparatorluğu (330-395)'nun, daha sonra Bizans İmparatorluğu (395-1204, 1261-1453) ve Latin İmparatorluğu (1204-1261)'nun, son olarak da Osmanlı İmparatorluğu (1453-1922)'nun başkenti olmuştur. Romalılar ve Bizanslılarca başkentleri Konstantinopolis, Osmanlılarca başkentleri Stambul, İslambol, Konstantiniyye, Dersaadet v.b. anılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nce şehir 1930 yılından beri resmi olarak İstanbul diye adlandırılmaktadır.


Bizans Dönemi [değiştir]Ana madde: Byzantion
Bu dönem M.Ö. 660 ile M.S. 324 yılları arasını kapsar. M.Ö. 667'de Megara halkı; şehre yerleştikten sonra; kralı Byzas için, Byzas'ın yeri veya şehri anlamındaki Bizantium (Byzantium ya da Bizantion - Βυζάντιον) ismini koyar.

Bilinen efsaneye göre Megaralılar Ege Denizi'nde kuzeye doğru yol alır, bu sırada Kral Byzas'a da Delfi kahininden "körün zıttı"'nda yeni bir şehir kuracağını söyler. Mageralılar da Boğaziçi'ye ulaştıktan sonra, koyları gezer ve dönemin Kalkedon'u (Χαλκηδών) günümüzde Kadıköy olan yere şehrin ilk temellerini kurar.


Bizantium çizimiMegaralılar daha sonra Sarayburnu'na da yerleşmiş; ancak bir çok kez şehir istilaya uğramıştır. M.Ö. 269'da Bitinyalılar tarafından ele geçirilmiştir. M.Ö. 202'de Bitinyalılar Makedonların istilasından korkarak; Roma'dan yardım talebinde bulunmuş ve Roma kültürü yavaşça şehri etkilemeye başlamıştır. M.Ö. 146'dan itibaren de Roma İmparatorluğu'nun egemenliği altına girmiştir. Şehir o dönemden itibaren; Bitinya-Pontus eyaletinin içinde olmuştur.

Roma İmparatoru "Septimus Severus" şehri, halk Partlıları tuttuğu için M.S. 196'de şehri istila eder ve şehir neredeyse tamamen yokolur. (Başka bir görüşe göre de Severus şehirdeki tüm yerleşim yerlerini yakmıştır) Severus şehri oldukça beğendiği için; şehri tamamen yeniden kurar. Bu dönemde Roma'da yaşanan sorunlardan dolayı; Roma halkının büyük bir çoğunluğu İstanbul'a göç eder. Bu dönem içerisinde; Roma'dan İstanbul'a gelenler şehre "Nova Roma" (Yeni Roma) diyecektir; ancak bu isim hiç bir zaman resmiyet kazanmaz.

269 yılında Gotların egemenliğine geçen şehir; 313'de de Nikomedyalıların eline geçer. Konstantin da Nikomedyalılardan şehri alır ve Roma İmparatorluğu'nun başkenti olur.


Bizans İmparatorluğu Dönemi [değiştir]Ana madde: Konstantinopolis

Konstantinopolis haritası. Detaylı harita.Bu dönem 324 - 1453 yılları arasını kapsar. I. Konstantinus şehri ele geçirip Roma İmparatorluğu'nun başkenti yaptıktan sonra, şehir ayrıca Roma'nın doğusunun yönetim merkezi olur. Romalı nüfusu bu dönemde, Romalı soyluların göçü de dahil olmak üzere önemli boyutta arttı. Bu dönemde; yeni bir mimari yapıyla şehir oldukça genişledi. 100 kişilik bir hipodromun (Sultanahmet Meydanı) yanı sıra, limanlar ve su tesisleri yapıldı.

Konstantinus'un döneminde şehre Nova Roma dese de; 11 Mayıs 330 da şehrin ismi Konstantinopolis oldu. Döneminde Dünya'nın en büyük katedrali olan Ayasofya'yı 360'da kuran Konstantin; böylece Roma İmparatorluğu'nun dinini de Hristiyanlık olarak değiştirdi. Pagan Roma dinine inanan batı ile ilk kopuş da bu dönemde başladı. Her ne kadar; Bizans İmparatorluğu I. Theodosius'un ölümü ile başlasa da; Bizans İmparatorluğu Konstantinus Hristiyanlığı getirmesine duyduğu saygıdan kendisini hep bir Bizans İmparatoru olarak görmüş; 1453'deki çöküşüne kadar da 10 İmparatorunun daha ismi Konstantinus olmuştur. Bu dönemde İstanbul'un rolü oldukça stratejiktir; Avrupa ve Asya arasında bir kapı olmuştur. Bu vesile ile, ticaret, kültür ve diplomasinin yapıldığı bir merkezdir. Bu dönemde şehrin ismi "Poli" (şehir) de olmuştur.

476'da Batı Roma'nın yıkılması sonrasında da; Batı Roma İmparatorluğu'ndaki Romalıların büyük bir çoğunluğu buraya göç etmiş, ve Bizans İmparatorluğu'nun da başkenti İstanbul olmuştur. 543'de nüfusun yarısının ölümüne sebebiyet veren veba salgınından sonra; şehir İmparator I. Jüstinyen döneminde yeniden inşa edilmişdir.

700lü yıllarda Sasaniler ve Avarlar'ın saldırısına uğrayan şehir; 800lü yıllarda Bulgarlar ve Arapların, 900lü yıllarda ise Ruslar ve Bulgarların saldırısına uğramıştır.

Ancak; saldırılar arasında en yıkıcı olanı 1204 yılında olmuştur. Haçlılar tarafından; 4. Haçlı Seferi'nde 1204 yılında ele geçirilen şehir yağmalanmış; halkın büyük bir çoğunluğu şehirden kaçmış; yoksul ve enkaz içinde bir kente dönüşmüştür. Bunun sebebi Batı Roma'da büyüyen Latinlerin; Katolik Hristiyanlık anlayışı ile Bizans'daki Ortodoks Hristiyanlık inanışı arasındaki farklılıklar ve uyumsuzluklardır. Bu dönem sonrasında, 1261 yılında Palailogos Hanedanından; Michael VIII Palaeologus şehri tekrar ele geçirmiş ve Latin'lerin dönemini sona erdirmiştir.

Bu dönemden sonra giderek küçülen Bizans; Osmanlı İmparatorluğu tarafından 1391'den sonra kuşatılmaya başlamış; en sonunda 29 Mayıs 1453'de Osmanlı İmparatorluğu'nun himayesine geçmiştir. İstanbul'un fethi, Dünya tarihinde Orta Çağ'ın sonunu simgelemektedir.


Osmanlı Dönemi [değiştir]Ana maddeler: Osmanlı İmparatorluğu ve İstanbul'un fethi

İstanbul'un Fethi
1895 öncesi çekilmiş, Süleymaniye Camii ve etrafını gösteren bir görüntü.Bu dönem 1453 - 1923 yılları arasını kapsar. 29 Mayıs 1453'de; Osmanlı İmparatorluğu padişahı Fatih Sultan Mehmet'in 53 gün süren kuşatması sonrasında; İstanbul Osmanlı'nın 3'üncü ve son başkenti olur.

Osmanlının ele geçirmesinden sonra; Topkapı Sarayı ve Kapalı Çarşı'nın da kurulması ardından bir çok okul ve hamam açılır. Dünya'nın ve İmparatorluğun dört bir yanından insanlar İstanbul'a taşınır. Yahudilerin, Hristiyanların ve Müslümanların beraber yaşadığı kozmopolit bir toplum olur. Bizans döneminden kalan, eski binalar ve surlar onarılır. Fetihten 50 yıl sonra; İstanbul Dünya'nın en büyük şehirlerinden biri olur. "Küçük Kıyamet" olarak da adlandırılan; 14 Eylül 1509 İstanbul Depremi sonrasında (8 şiddetinde olduğu ileri sürülmektedir); 45 gün süren artçı sarsıntılarla binlerce bina yıkılır ve bir çok insan yaşamını kaybeder.

1510 yılında; Sultan II. Beyazıd; 80.000 kişinin çalışmasıyla şehri yeniden kurar. Günümüzde de varolan eserlerin büyük bir çoğunluğu bu dönemden kalmıştır. Kanuni Sultan Süleyman döneminde; mimari ve sanat konularına önem verilir. Mimar Sinan camiler ve diğer binalar kurar. Lale Devri döneminde; Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa 1718 yılından itibaren; itfaiye'yi kurmuş, ilk matbaayı açmış ve fabrikalar kurmuştur. 3 Kasım 1839'da ilan edilen Tanzimat Fermanı sonrasında da batılaşma süreci hızlanmış; ve bir çok alanda yenilikler yaşanmıştır.

Haliç'in üzerine köprü; Karaköy'e tünel, demiryolları, kentin içindeki deniz taşımacılığı, belediye örgütlerinin, hastanelerin kurulmasıyla modern bir şehir halini almıştır. 1894 yılında; Üçyüzon Depremi'ni yaşayan İstanbul, tekrar büyük bir zarar görmüş, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında 13 Kasım 1918'de İtilaf Devletleri donanmasınca da işgal edilmiştir.

29 Ekim 1923'de Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla da İstanbul'un 2500 yıldır süren başkentlik dönemi de sona ermiştir.


1890lı yıllarda Galata Kulesi'nden panorama.
Osmanlı ve Bizans kayıtlarında, 1291 Yıldırım Bayezıd döneminde İstanbul’un alınması amacıyla yapılan kuşatma kaldırılırken, yapılan anlaşma gereği Sirkeci’de bir Türk mahallesi kurulması şartına uygun olarak Göynük ve Taraklı’dan 760 hane Manav İstanbul’a yerleştirilmiştir. Yani İstanbul’a yerleştirilen ilk yerli Türklerin, bu yöreden giden Manavlar olduğu kaynaklarca da doğrulanmaktadır. Özellikle anadolu yakasındaki türklerin kökeni manavlardır.[[2]]


Cumhuriyet Dönemi [değiştir]Ana madde: Türkiye

Ayasofya ve Sultanahmet Camii
Sultanahmet CamiiCumhuriyet sonrası 1923-1950 yılları arasında fiziksel atılımlar olmuştur. 1900'lerin başında 1 milyon olan nüfus, 1927'de 690.000'e düşmüştür, 1935'de 740.000 ve 1945'de tekrar 900.000'e ulaşmıştır. 1950'lerde Balkanlar'dan göç almıştır. Bu dönemde şehirleşmede gecekondular önplana çıkmaktadır. 1960'larda ise gecekonduların yanında, apartmanlaşma başlamıştır. 1970'lerde hızlı nüfus artışı ile konut ve ulaşım sorunları önem kazanmıştır. Bu dönemde otomobil sayısının artması ve sonucunda trafiğin artması Boğaziçi Köprüsü'nün yapılmasında etkili olmuştur ve ulaşımda önemli bir yere gelmiştir. İstanbul metropoliten alanı 1970-1975 yılları arasında merkezde 50 kilometre yarıçaplı bir alan iken 1980'de 60 kilometre yarıçapa ulaşmıştır. 1990'ların nüfus artışı, nüfusun dış taraflara yayılması ile sonuçlanmıştır ve sonucunda İETT'nin yetersiz gelmesi ile dolmuş ve minibüsler bu açığı kapatmaya çalışmışlardır. 70’li yıllarda eski hızı ile olmasa da imar faaliyetleri canlandı. 1973 yılında Boğaziçi Köprüsü açıldı. Çevre yollarıyla birlikte Boğaziçi Köprüsü yeni yerleşim birimlerinin doğmasına ve metropoli kuşatan çevrede yeni rant alanlarının oluşmasına yol açtı.


Coğrafya ve İklim [değiştir]
Coğrafya [değiştir]İstanbul'un kuzey ve güneyi denizlerle çevrili.Kuzeyinde Karadeniz,güneyinde Marmara Denizi vardır. Batısında Tekirdağ'ın Çerkezköy, Çorlu, Marmara Ereğlisi ve Saray ilçeleri, doğusunda Kocaeli'nin Gebze, Körfez ve Kandıra ilçeleri bulunur. Boğaziçi'ndeki Fatih Sultan Mehmet ve Boğaz Köprüleri şehrin iki yakasını birbirine bağlar. İstanbul, idari olarak 32 ilçe, 112 köye ayrılır.


İklim [değiştir]İstanbul'un yazları sıcak ve nemli; kışları soğuk, yağışlı ve bazen karlıdır. Yıllık yağmur düşüşü 870mm dir. Nem yüzünden, hava sıcak olduğundan daha sıcak; soğuk olduğundan daha soğuk hissedilebilir. Kış aylarındaki ortalama sıcaklık 7°C ile 9°C civarındadır ve kar yağışı genelde görülür. Kış aylarında bir iki hafta kar yağabilir. Haziran'dan Eylül'e kadar otalama sıcaklık 28°C dir.

En sıcak ay Haziran (23.2)°C, en soğuk ay da Ocak (5.4°C) dır. Şu ana kadar en sıcak hava; Ağustos 2000'de 40.5°C olarak kaydedilmiştir. En soğuk hava ise; Şubat 1927'de -16.1°C olarak kaydedilmiştir.

Şehir biraz rüzgarlıdır; ortalama rüzgar hızı saatte 17km dir.

Yaz en kuru mevsimdir, ama Akdeniz iklimlerin aksine kurak mevsim yoktur.




Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Arl
Ort.En Yüksek °C 9 9 11 16 21 26 29 29 25 21 15 11
Ort.En Düşük °C 3 2 3 7 12 16 18 20 15 12 9 5
Kaynak: meteor.gov.tr


Nüfus [değiştir]İstanbul'un nüfusu son 25 yılda 4 katına çıkmıştır. İstanbul'da yaşayanların yaklaşık %65'i Avrupa yakasında; %35'si de Anadolu yakasında yaşar. İşsizlik sebebi ile bir çok insan İstanbul'a göç etmiş, genelde şehir etrafında gecekondu mahalleleri oluşturmuştur.

İstanbul'un nüfusu tarih boyunca tahmini olarak (1927-2000 araştırmaların, 1927 öncesi tahmini rakamlardır) şöyledir :

İstanbul Demografisi[3]
2000 Türkiye İstanbul İller arası sırası
Toplam nüfus 76.028.600 12.573.836 1
Yılık nüfüs artış hızı(binde): +18,3 +33,1 3
Nüfus yoğunluğu 100,2 /km² 1885/mi² 1
Okur Yazarlık Oranı(yüzde) 87,3 93,4 1
Bağımlılık oranı %55 %45 71
Üniversite mezunlarının oranı %7,8 %11,2 3
Doktor başına kişi sayısı 764 486 3
Net İç Göç Oranı(Binde): ... 46.1 5
Hastane yatağı başına kişi sayısı(2001) 430 295 7
Yıl Nüfus
330 40.000
400 400.000
530 550.000
545 350.000
715 300.000
950 400.000
1200 150.000
1453 36.000
1477 14.803[4]
1566 600.000
1817 500.000
1860 715.000
1885 873.570
1890 874.000
1897 1.059.000
1901 942.900
1914 909.978
Yıl Nüfus
1927 680.857
1935 741.148
1940 793.949
1945 860.558
1950 983.041
1955 1.268.771
1960 1.466.535
1965 1.742.978
1970 2.132.407
1975 2.547.364
1980 2.772.708
1985 5.475.982
1990 6.629.431
2000 8.803.468
2007 10.757.327
2008 19.501.152



Eğitim [değiştir]
Üniversiteler [değiştir]İstanbul'da yedi devlet üniversitesi, on altı vakıf üniversitesi bulunmaktadır.


Devlet Üniversiteleri [değiştir]Boğaziçi Üniversitesi
Galatasaray Üniversitesi
İstanbul Teknik Üniversitesi
İstanbul Üniversitesi
Marmara Üniversitesi
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Yıldız Teknik Üniversitesi

İstanbul'daki Vakıf Üniversiteleri [değiştir]İstanbul Aydın Üniversitesi
Bahçeşehir Üniversitesi
Beykent Üniversitesi
Bilgi Üniversitesi
Doğuş Üniversitesi
Fatih Üniversitesi
Haliç Üniversitesi
Işık Üniversitesi
Kadir Has Üniversitesi
Koç Üniversitesi
Maltepe Üniversitesi
Okan Üniversitesi
Sabancı Üniversitesi
Ticaret Üniversitesi
Yeditepe Üniversitesi

İstanbul'daki önemli mekânlar [değiştir]
Surlar [değiştir]Ana madde: İstanbul Surları

İstanbul Surlarıİstanbul Surları, İstanbul'un etrafını çeviren surlar tarihte 7. yy.dan başlayarak inşa edilmiş, yıkılmalar ve yeniden yapmalarla dört defa elden geçmiştir. Son yapımı M.S. 408'den sonradır. II. Theodosius (408-450) zamanında İstanbul surları Sarayburnu'ndan Haliç kıyısı boyunca Ayvansaray'a bu taraftan ve Marmara kıyısı boyunca Yedikule'ye, Yedikule'den Topkapı'ya, Topkapı'dan Ayvansaray'a uzanıyordu.

Surların uzunluğu 22 km.dir. Haliç surları 5.5 km., kara 6,5km. Marmara Surları 9 km.dir.

Kara surları üç bölümden oluşur. Hendek, dış sur,iç sur. Hendekler bugün tarım alanı olmuştur. Sura bitişik ve 50 m. aralıklarla kara surları tarafında, birçoğu yıkılmış, çatlamış durumda 96 burç bulunmaktadır. Bu burçlar, boydan boya uzanan sur duvarlarından 10 m.lik çıkıntıda, çoğunlukla kare planlı ve 25 m. yüksekliğindedir.


Saraylar [değiştir]
Dolmabahçe Sarayı
Beylerbeyi SarayıAna madde: Dolmabahçe Sarayı
Dolmabahçe Sarayı: Dolmabahçe Sarayı, Karaköy'den Sarıyer'e uzanan sahil şeridinin Kabataş ile Beşiktaş arasında kalan bölümünde, Marmara Denizi'nden Boğaziçi'ne deniz yoluyla girişte sol sahilde, Üsküdar'ın karşısında yer alan saray. Denizden yer alınıp doldurulmasıyla ortaya çıkan alana yapıldığı için dolmabahçe adını almıştır. Yapımı için dış devletlerden borç alınmıştır.
Ana madde: Beylerbeyi Sarayı
Beylerbeyi Sarayı: Beylerbeyi sarayı 1861-1865 yıllarında, eski ahşap bir sahil sarayının yerinde Sultan Abdülaziz tarafından Sarkis Balyan'a yaptırılmıştır.
Ana madde: Topkapı Sarayı
Topkapı Sarayı: Topkapı Sarayı, İstanbul'da yer alan ve dünyada günümüze gelebilmiş sarayların en eskisi ve genişidir.
Konumu, Haliç’i, Boğaziçi’ni ve Marmara denizi gören, İstanbul’un ilk kuruluş yeri olan bilinen akropol tepesidir. Tarihi İstanbul üçgen yarımadasının en uç noktasında, 5 km'yi bulan surlarla çevrili, 700.000 m2 özel araziye sahip bir komplekstir.

Ana madde: Yıldız Sarayı
Yıldız Sarayı: Yıldız Sarayı ilk kez Sultan III. Selim'in (1789-1807) annesi Mihrişah Sultan için yaptırılmış, özellikle Osmanlı padişahı II. Abdülhamit zamanında Osmanlı Devletinin ana sarayı olarak kullanılmış, günümüzde Beşiktaş İlçesi’nde yer alan bir saraydır. Dolmabahçe Sarayı gibi tek bir bina halinde değil, Marmara denizi sahilinden başlayarak kuzeybatıya doğru yükselip sırt çizgisine kadar tüm yamacı kaplayan bir bahçe ve koruluk içine yerleşmiş saraylar, köşkler, yönetim, koruma, servis yapıları ve parklar bütünüdür.
Ana madde: Çırağan Sarayı
Çırağan Sarayı: İstanbul, Beşiktaş ilçesi, Çırağan Caddesi üzerinde bulunan tarihi saray.
Haliç ve Boğaziçi’nin en güzel yerleri sultanlar ve önemli kişilere saray ve köşkleri için tahsis edilmişti. Zaman içinde bunların bir çoğu yok olmuştur. Büyük bir saray olan Çırağan da 1910 yılında yanmıştı. Önceki bir ahşap sarayın yerinde 1871 yılında Sultan Abdülaziz tarafından Saray Mimarı Serkis Balyan’a yaptırılmıştı. Dört yılda 4 milyon altına mal olan yapının ara bölme ve tavanı ahşap, duvarlarda mermer kaplıydı. Yapımı için Avrupa devletlerinden borç alınmıştır.

Taş işçiliğinin üstün örnekleri sütunları zengin döşenmiş, mekanlar tamamlardı. Odalar nadide halılarla, mobilyalar altın yaldızlar ve sedef kalem işleri ile süslüydü. Boğaziçi’nin diğer sarayları gibi Çırağan da birçok önemli toplantıya mekan olmuştu. Renkli mermerle süslenmiş cepheleri, abidevi kapıları vardı ve arka sırtlardaki Yıldız Sarayına bir köprü ile bağlanmıştı. Cadde tarafı yüksek duvarlar ile çevriliydi. Yıllar boyu harabe halinde duran kalıntı büyük tamirler sonunda yeniden ihya olmuş, yanına ilave edilen eklentiler ile beş yıldızlı, güzel bir sahil oteline dönüştürülmüştür. Bahçesinde süs havuzu, bir iskele ve bir helikopter pisti bulunmaktadır. Günümüzde birçok sosyal aktiviteye ev sahipliği yapmaktadır.


Meydanlar [değiştir]
Taksim Meydanı [değiştir]
Taksim MeydanıAna madde: Taksim Meydanı
Taksim semti ve meydanı adını, eskiden Galata-Beyoğlu suyunun "taksim edildiği", Taksim Maksemi'nden almıştır.

Meydan olmadan önce, eski evlerin sıralandığı dar bir bölge olan semt, meydan haline getirilip genişletildikten sonra zamanla bugünkü görünümünü almıştır. Meydanın ortasındaki Cumhuriyet Anıtı ve çevresi bugün tören yeri olarak kullanılıyor ve buluşma yeri işlevini üstleniyor. Meydanın başlangıcından Tünel'e kadar nostaljik tramvay çalışır.

Taksim Meydanı’nın simgesi haline gelen Cumhuriyet Anıtı İtalyan heykeltraş Pietro Canonica'ya yaptırılmış, 1928 yılında yerine yerleştirilmiştir. Anıtın yapımı 2,5 yıl sürmüş, anıt taş ve bronz kullanılarak yapılmıştır. Maliyeti için halktan para toplanmıştır. Cumhuriyet dönemi anıtlarından ilk defa figüratif bir anlatımla Atatürk'ü ve yeni düzeni anlatan bir heykeldir. Anıt dikilmeden önce Taksim'de alan özelliği yoktu.


Sultanahmet Meydanı [değiştir]
Sultanahmet MeydanıAna madde: Sultanahmet Meydanı
İstanbul'un en önemli meydanlarından biri. Bizans devrinde Hipodrom olarak bilinirdi. “Hipodrom” Yunanca "hippos" (at) ve "dromos" (yol) sözcüklerinin bileşiminden oluşan ve "atyolu" anlamına gelen bir kelimedir. Osmanlı döneminde buraya At Meydanı denirdi.

Günümüze çok az kalıntıları kalan Bizans devri önemli yapıları ve abideleri Hipodrom çevresinde inşa edilmişti. “Büyük Saray” diye bilinen İmparatorluk Sarayı Hipodromun yanından başlar, aşağılara, deniz kenarına kadar uzanırdı. Bu Saraydan günümüze bir büyük salonun yer mozaik panosu gelebilmiştir. Şehrin en önemli meydanı Agusteion ve burası ile cadde arasında Milerium zafer takı bulunurdu. Cadde Roma’ya kadar uzanan yolun başlangıcı idi ve ilk kilometre taşı da buradaydı.

Osmanlı zamanında da Yeniçeri isyanları bu bölgede olur, kırk gün kırk gece süren şehzade sünnet düğünleri, şenlikler burada yapılırdı. İstanbul'da Halide Edip'in işgale karşı konuşma yaptığı 1920 Sultanahmet mitingi de burada yapılmıştır.

Meydanın orta yerinde Kayzer Wilhelm'in ziyaret hatırası olarak yapılmış olan Alman Çeşmesi bulunmaktadır. Meydanın batısında ise İstanbul Adliyesi yer almaktadır. Meydan günümüzde İstanbul'un en önemli turistik merkezidir.


Beyazıt meydanı [değiştir]İstanbul'un Eminönü ilçesinde bulunan tarihi bir meydandır.İstanbul Üniversitesi ve Tarihi Kapalı Çarşı'ya ev sahipliği yapmaktadır.Beyazıt Camiini de içinde bulunduran meydan turistlerin uğrak noktasıdır.


Ulaşım [değiştir]
Atatürk Havalimanı
Şehre ulaşım [değiştir]Şehre havayolu, karayolu, denizyolu ve demiryolu ile ulaşmak mümkündür. Şehrin 2 adet uluslararası havalimanı mevcuttur.Bunlar Yeşilköy Atatürk Havalimanı ve Sabiha Gökçen Havalimanı dır.

Büyük İstanbul Otogarı 1980'li yıllarda Topkapı'da bulunan İstanbul Trakya Otogarı'nın yetersiz gelmesi üzerine, 1987'de İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile Büyük İstanbul Otobüs İşletmeleri Anonim Şirketi arasında imzalanan antlaşmayla yapımına başlanmış, 1994 yılında hizmete girmiştir.Avrupa'nın en büyük otogarı olmakla beraber dünyanın en büyük 3. otogarı konumundadır.

Haydarpaşa Garı, 1908'de İstanbul - Bağdat Demiryolu hattının başlangıç istasyonu olarak inşa edilen tren garıdır. Gar, TCDD'nin ana istasyonudur. İstanbul'un Anadolu Yakasında Kadıköy'de bulunur. Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerinde Bağdat Demiryolu yanında İstanbul-Şam-Medine (Hicaz Demiryolu) seferleri de yapılmaya başlanmıştır.

Ayrıca bakınız: İstanbul halk taşımacılığı

İstanbul Raylı Sistem Haritası
Tünel
Şehir içi ulaşım [değiştir]'İstanbul'da ulaşım, ağırlıklı olarak İETT yönetiminde otobüs seferleri ve dış semtlerde minibüs ve dolmuş taşımacılığı ile birbirinden farklı sistemlerde raylı ulaşım sistemlerinin desteği ve İstanbul'un coğrafi konumundan faydalanarak İDO'ya ait klasik vapurlar ve modern deniz otobüsleri ile sağlanmaktadır. İstanbul'da her gün, 5712 km²'lik bir alanda 11 milyondan fazla kişi bu ulaşım imkanlarını kullanmaktadır.

Şehirde; Atatürk Havalimanı ve Sabiha Gökçen Havalimanı ismi ile iki tane uluslararsı havaalanı bulunmaktadır.

Kentin doğu- batı ekseninde geçen iki çevreyolu bulunmaktadır. Güneydeki çevreyolu Boğaziçi Köprüsü ile kuzeyindeki TEM karayolu ise Fatih Sultan Mehmet Köprüsü ile karşı yakaya ulaşımı sağlar.

İstanbul metrosu:
Ana madde: İstanbul metrosu
İstanbul şehri, 1876'da yapılan "Tünel" ile toplu taşımada metronun öncüleri arasındaydı. İstanbul şehri için kamu yararı ve ulaşım rahatlığı gözönüne alınarak 1912'den bu yana çeşitli ülek firmaları tarafından yapılmış öneriler olduğu bilinmektedir. İstanbul'da geniş kapsamlı bir metro yapılması fikrinin 1908'de ortaya çıktığına dair kayıtlara İETT arşivinde rastlanıyor. "Mecelle-i Umur-ı Belediye"nin 3. cildinde Mecidiyeköy ile Yenikapı arasında bir metro imtiyazı verildiğine dair kayda rağmen, projenin gerçekleşmediği anlaşılıyor. Yine 1912'de bir Fransız mühendisin Karaköy-Şişli arasında bir hat önerdiği ve Kurtuluş'a doğru bir giriş yaptığı anlaşılıyor. İlk etraflı proje ise 1912'te rastlıyor.


Fatih Sultan Mehmet Köprüsü ve Levent'teki iş merkezleri

Spor [değiştir]
Atatürk Olimpiyat Stadı
İstanbul ParkBizans ve Roma dönemlerinden beri bir çok spor faaliyetine ev sahipliği yapan istanbul;günümüzde futbol,basketbol,voleybol ve çeşitli motor yarışlarına ev sahipliği yapar.Türkiye liglerinin üç büyüğü Fenerbahçe,Galatasaray ve Beşiktaş'ın antrenman ve maç sahaları burada bulunmaktadır.Bunun yanında basketbolda Efes Pilsen, Galatasaray Cafe Crown, Fenerbahçe Ülker ve Beşiktaş Cola Turka ile voleybolda Eczacıbaşı gibi takımlar şehrin önemli kulüpleridir.

Atatürk Olimpiyat Stadı, UEFA'nın beş yıldızlı stadları arasındadır ve 2005 Şampiyonlar Ligi Finali'ne ev sahipliği yapmıştır.Aynı şekilde Şükrü Saraçoğlu Stadı'da 2009 UEFA Kupası Finali'ne ev sahipliği yapacaktır.


Stadlar ve Salonlar [değiştir]Kulüp faliyeti Lig Saha Kuruluşu
Beşiktaş Jimnastik Kulübü Futbol Türkiye Süper Ligi İnönü Stadyumu 1903
Galatasaray SK Futbol Türkiye Süper Ligi Ali Sami Yen Stadyumu 1905
Fenerbahçe SK Futbol Türkiye Süper Ligi Şükrü Saracoğlu Stadyumu 1907
İstanbul Büyükşehir Belediyespor Futbol Türkiye Süper Ligi Atatürk Olimpiyat Stadı 1999
Kasımpaşa SK Futbol Türkiye Süper Ligi Recep Tayyip Erdoğan Stadı 1971
Kartalspor Futbol Lig A Kartal Stadı 1999
İstanbulspor AŞ Futbol Lig A Bayrampaşa Çetin Emeç Stadı 1977
Efes Pilsen Basketbol Türkiye Basketbol Ligi Abdi İpekçi Arena 1976
Beşiktaş Cola Turka Basketbol Türkiye Basketbol Ligi Akatlar Spor ve Kültür Kompleksi 1903
Beykoz Basketbol Türkiye Basketbol Ligi R. Şahin Köktürk Spor Salonu 1908
Alpella Basketbol Türkiye Basketbol Ligi Caferağa Sports Hall 2006
Fenerbahçe Ülkerspor Basketbol Türkiye Basketbol Ligi Abdi İpekçi Arena 1907
Galatasaray Cafe Crown Basketbol Türkiye Basketbol Ligi Ayhan Şahenk Spor Salonu 1905
Tekelspor Basketbol Türkiye Basketbol Ligi Haldun Alagaş Spor Salonu 1941
Darüşşafaka Spor Kulübü Basketbol Türkiye Basketbol Ligi Ayhan Şahenk Spor Salonu 1914


İnönü Stadyumu

Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu

Ali Sami Yen Stadyumu

Atatürk Olimpiyat Stadyumu



Notlar [değiştir]İstanbul 2010 yılı "Avrupa Kültür Başkenti" seçilmiştir.[3]
İstanbul'un tarihi bölgeleri 1985 yılında UNESCO tarafından Dünya Miras Listesi'ne alınmıştır.[4]

Kardeş kentler [değiştir]Ayrıca bakınız: Türkiye'deki şehirlerin kardeş şehirleri

İstanbul
İstanbul
İstanbul Almatı, Kazakistan
Amman, Ürdün
Atina, Yunanistan
Bakü, Azerbeycan
Londra, İngiltere
Barselona, İspanya
Beyrut, Lübnan
Berlin, Almanya
Budapeşte, Macaristan
Buenos Aires, Arjantin
Busan, Güney Kore
Cairo, Mısır
Karakas, Venezuela
Chittagong, Bangladeş
Cologne, Almanya
Köstence, Romanya
Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri
Durres, Arnavutluk
Floransa, İtalya
Havana, Küba
Houston, ABD
Isfahan, İran
Jakarta, Endonezya
Cidde, Suudi Arabistan
Johor Bahru, Malezya
Kabil, Afganistan
Kazan, Rusya
Hartum, Sudan
Lahor, Pakistan
Madrid, İspanya
Mary, Turkmenistan
Odessa, Ukrayna
Oş, Kırgızistan
Plovdiv, Bulgaristan
Prag, Çek Cumhuriyeti
Rabat, Fas
Rio de Janeiro, Brezilya
St. Petersburg, Rusya
Semerkand, Özbekistan
Sarayova, Bosna-Hersek
Şanghay, Çin
Shimonoseki, Japonya
Üsküp, Makedonya
Stockholm, İsveç
Strazburg, Fransa
Tiflis, Gürcistan
Venedik, İtalya
Varşova, Polonya
Xi'an, Çin



Kaynakça [değiştir]^ 2007’deki nüfusumuz 70 milyon 586 bin 256 (Türkçe dilinde). 22 Ocak 2008 tarihinde erişildi.
^ 15. Dünya Ekonomi Kongresi
^ Türkiye İller Ansiklopedisi 2.Cilt s.22
^ Ortaylı, İlber (2007). İstanbul'dan Sayfalar,s.286. İstanbul: Alkım Yayınevi. ISBN 9944-148-01-6.

Dış bağlantılar [değiştir]İstanbul Valiliği resmi internet sitesi
İstanbul Büyükşehir Belediyesi resmi internet sitesi
İstanbul Emniyet Müdürlüğü resmi internet sitesi
İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü resmi internet sitesi



İstanbul ilinin ilçeleri
Adalar | Avcılar | Bağcılar | Bahçelievler | Bakırköy | Bayrampaşa | Beşiktaş | Beykoz | Beyoğlu | Büyükçekmece | Çatalca | Eminönü | Esenler | Eyüp | Fatih | Gaziosmanpaşa | Güngören | Kadıköy | Kağıthane | Kartal | Küçükçekmece | Maltepe | Pendik | Sarıyer | Silivri | Sultanbeyli | Şile | Şişli | Tuzla | Ümraniye | Üsküdar | Zeytinburnu


g • t • dAvrupa Kültür Başkenti
1980'ler Atina · Floransa · Amsterdam · Batı Berlin · Paris

1990'lar Glasgow · Dublin · Madrid · Antwerpen · Lizbon · Lüksemburg · Kopenhag · Selanik · Stokholm · Weimar

2000'ler Reykjavik · Bergen · Helsinki · Brüksel · Prag · Krakov · Santiago de Compostela · Avignon · Bologna · Rotterdam · Porto · Brugge · Salamanca · Graz · Cenova · Lille · Cork · Patras · Lüksemburg · Sibiu · Liverpool · Stavanger · Linz · Vilnüs

2010'lar İstanbul · Essen · Pécs · Turku · Tallinn · Guimarães · Maribor





Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nun Türkiye'deki Dünya Miras Listesi
Göreme Tarihî Millî Parkı ve Kapadokya - Divriği Ulu Camii ve Melike Turhan Darüşşifası - İstanbul - Hattuşaş - Nemrut Dağı - Hierapolis–Pamukkale - Ksantos–Letoon - Safranbolu, Karabük - Troya


• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Şubeleri • [ Göster ]
Yurtiçi Şubeleri: Adana • Ankara • Antalya • Bursa • Denizli • Diyarbakır • Edirne • Erzurum • Eskişehir • Gaziantep • İskenderun • İstanbul • İzmir • İzmit • Kayseri • Konya • Malatya • Mersin • Samsun • Trabzon • Van

Yurtdışı Temsilcilikleri: New York • Londra • Tokyo • Frankfurt • Berlin

g • t • dDünyanın En Kalabalık Yerleşim Yerleri
Tokyo - Yokohama
New York
Seoul - Incheon
Mumbai
Jakarta
Yeni Delhi
Mexico City
São Paulo
Manila
Osaka - Kobe - Kyoto
Cairo
Los Angeles
Kolkata
Shanghai
Moscow
Buenos Aires
Beijing
Shenzhen
Rio de Janeiro
Istanbul
Paris
Lagos
Karachi
Nagoya
Chicago
Londra
Bangkok
Ho Chi Minh City
Kinshasa
Lima
Tehran
Dhaka
Bogotá
Ruhr Area
(Essen–Düsseldorf)
Chennai
Guangzhou
Hong Kong
Lahore
Bengaluru
Taipei
Johannesburg - East Rand
Hyderabad
Dongguan
Baghdad
Toronto - Hamilton
Santiago
Miami
San Francisco - San Jose
Philadelphia

İstanbul

İstanbul (tarihi adları Byzantion ve Konstantinopolis), Türkiye'nin de facto başkenti en kalabalık şehridir.

Yaklaşık 12 milyonluk nüfusuyla dünyadanın en kalabalık şehirlerindendir. List of cities proper by population 133 milyar dolarlık yıllık üretimiyle Dünyada 8. sırada yer alır.[kaynak belirtilmeli] Türkiye'nin kültür ve finans merkezidir. İstanbul, 41° K, 29° D koordinatlarında yer alır. Marmara kıyısı ve İstanbul Boğazı (Boğaziçi) boyunca, Haliç'i de çevreleyecek şekilde Türkiye'nin kuzeybatısında kurulmuştur. İstanbul'un Avrupa'daki bölümüne Rumeli yakası, Asya'daki bölümüne ise Anadolu yakası denir. Dünyada iki kıta üzerinde kurulu tek metropoldür. 32 ilçesi vardır. Yeni kurulan ilçelerle beraber 39 ilçe ve büyükşehir belediyesi ile toplam 40 belediyeden oluşmaktadır. Yeni ilçe olan Esenyurt belediyesi ise istanbulun gözde ilçelerinden biri olmuştur.

Dünyanın en eski şehirlerinden olan İstanbul, 330 -395 yılları arasında Roma İmparatorluğu, 395 - 1204 ile 1261 - 1453 yılları arasında Doğu Roma İmparatorluğu, 1204 - 1261 arasında Latin İmparatorluğu ve son olarak 1454 - 1922 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'na başkentlik yapmıştır. Şu an metro nüfusu 20 milyonu aşar.